Mi estis sola en la placo Vabaduse väljak kaj bezonis reveni al la kvartalo Mustamäe, kie troviĝis mia studenta dormejo. Mi loĝis en la ĉefurbo de Estonio, t. e. Talino, jam de kelkaj monatoj. Mi sufiĉe bone konis la ĉefajn lokojn kaj sufiĉe bone scipovis la sistemon de publika transporto. Ne plu necesis kontroli la vojplanon ĉe Google Maps, ĉar mi jam memoris miajn kutimajn vojaĝojn. Estis tre facile vojaĝi al mia dormejo de tiu placo. Mi alvenis tien post 20 minutoj nur per unu buso: la buso numero 3.

Mi eniris en la buson kaj sidiĝis apud fenestro. La buso kutime pleniĝis tie, ĉar temis pri populara haltejo. Tre ĉarma maljuna viro sidiĝis apud mi. Li estis ja maljuna, eble ĉirkaŭ 70-jaraĝa. Ni atendis, ke la buso ekiru. Nenio strangis. Tamen post kelkaj minutoj aŭdiĝis voĉo en la estona per la laŭtparolilo. Kvankam mi ĉeestis lecionojn de la estona lingvo en la universitato, mi komprenis nenion. Multaj homoj subite foriris el la buso, sed la ĉarma maljunulo tute ne moviĝis. Mi eble ne volis perturbi lin. Mi ankaŭ ne komprenis, kio ĵus okazis. Rezulte, mi restis en la buso.

La buso finfine ekiris. Ankoraŭ nenio krom la anonco strangis. Tamen post kelkaj minutoj, mi ne plu rekonis miajn ĉirkaŭaĵojn. Mi ne rimarkis kiam la buso devojiĝis. Je la sekva haltejo du fremduloj decidis eliri el la buso. Ili aspektis tre maltrankvilaj rigardante siajn poŝtelefonojn, sed mi estis trankvila ĉar mia haltejo estis unu el la lastaj. “Ni certe ankoraŭ direktiĝas al Mustamäe, ĉu ne?“, mi pensis. Mi memoras, ke tre forte pluvis je tiu tago, do eble io okazis en la ĉefa vojo. “Sed ni certe ĉirkaŭvojos, ĉu ne?”, mi pensis.

Mi ne maltrankviliĝis ĉar eblas trapasi la tutan landon de norde suden post nur 3 horoj. Mi ŝatas kredi, ke mi rimarkus, se mi alvenus en Latvion. Norde kaj okcidente estas nur maro. Mi ŝatas kredi, ke mi ne hazarde kaj senzorge enirus pramon. Oriente estas Rusio kaj ili ne facile permesus al mi trapasi la limon. Por tio mi bezonas vizon kaj eĉ kelkajn sanekzamenojn. Aldone, ne vere eblas iri al danĝera kvartalo en Estonio, almenaŭ ne je latinamerika nivelo de danĝero. Mi eĉ iom ridis kiam mi vizitis la fifamajn rusajn kvartalojn. Jen mia povego de latinamerikano el granda lando!

Kompreneble mia problemo estus tuj solvita per rapida serĉo en Google Maps, sed la apuda maljunulo aspektis tre afabla kaj mia aventurema memo deziris praktiki kelkajn bazajn estonajn frazojn. Mi formale demandis al li:

Vabandust, kas Te räägite inglise keelt? (Pardonu, ĉu vi parolas la anglan?)

Mi certis, ke li respondos jese aŭ almenaŭ a little (iomete). Li tamen nur nervoze kapneis. Mi tuj bedaŭris mian aventuremon kaj volis forlasi la tutan aferon, sed li sekve diris frazon kaj mi kaptis vorton en la rusa. Bedaŭrinde mi kapablis respondi nur net (ne). Li sekve diris frazon en la germana kaj mi kaptis la vorton Deutsch, sed denove mi kapablis diri nur Nein (ne) kvankam mi ja studis la germanan dum unu jaro kiam mi estis adoleskanto. Tiam li konsciis pri mia manko de plurlingveco kaj rezignis. Li certe scipovis ankaŭ la finnan, ĉar estonaj maljunuloj kaŝe spektis finnan televidon dum la sovetuniaj jaroj. Mi tamen ne kuraĝis demandi.

Mi tre hontis ĉar li vere emis helpi min. El ĉiuj tiuj lingvoj, la estona estis mia plej bona, do per malbonega estona mi provis diri, ke mi volas atingi la haltejon Keemia. Li komprenis kaj komencis klarigi en la estona. Tamen post kelkaj vortoj, li rimarkis mian konfuzitan vizaĝon kaj elprenis papereton kaj skribilon el sia poŝo. Li desegnis etan mapon por helpi min kompreni. Mi diris aitäh (dankon) kvankam mi daŭre ne sciis, kie mi estas kaj kien mi iras.

Dum la cetero de la vojaĝo ni silentis. Mi rekonis nenion, sed mi neniam maltrankviliĝis. Mi ne konsultis la servojn de Google Maps. Anstataŭe, mi ĝuis la pejzaĝon. Mi diras, ke se mi ne perdiĝas en urbo, estas kvazaŭ mi ne estis tie. Mi neintence perdiĝas ĉie. Miaj fratoj mokas min kaj diras, ke mi perdiĝas eĉ en mia propra dormoĉambro! Sed estas amuze perdiĝi. Oni ne scias, kio okazos. Oni renkontas interesaĵojn. Oni aventuremas.

Ni alvenis al haltejo, kie la buso tute haltis. Mi supozas, ke estis la fina haltejo de la vojo. La maljunulo leviĝis kaj marŝis al la pordo por eliri el la buso. Kiam li rimarkis, ke mi ankoraŭ sidas, li mansignis al mi, ke mi venu. Ni iom kune marŝis sur la trotuaro kaj kiam ni alvenis al angulo, li montris al mi per sia mano, kien mi iru. Tiam mi finfine rekonis la ĉirkaŭaĵojn. Mi diris al li aitäh (dankon) trifoje kaj eĉ deziris brakumi lin, sed mi respektis lian estonecon regante mian meksikanecon. Ni disiĝis kaj post kelkaj minutoj, mi alvenis al mia dormejo.

Verdire dum miaj unuaj monatoj en Estonio mi sentis min iom malkomforta. Homoj strange rigardis min. Sed post mia busa aventuro kun la ĉarma maljunulo, mi ne plu timis. Mi ekkonis la estonan koron (kaj eble ankaŭ la rusan koron). Ekde tiam mi ŝatis kredi, ke homoj strange rigardis min ĉar mi eble estis la unua latinamerikano, kiun ili vidis en siaj vivoj. Ili ne nepre havis malicajn intencojn. Ankaŭ mi scivolemus.

Eble mia vera plano ne estis paroli la estonan, sed koni la estonojn. Mi eble volis, ke la maljunulo rakontu al mi pri sia vivo en la Sovetunio. Bedaŭrinde ni ne havis komunan lingvon kaj la dubo restos kun mi por ĉiam. Tial mi ridas kiam mi aŭdas, ke supozeble ĉiuj ĉie parolas la anglan. La homoj, kiuj asertas tion, certe neniam aventuris preter la turismaj lokoj!

#eksterlande #Estonio #Talino

Legu ankaŭ mian taglibron.

Se vi volas, helpu min aĉeti ĉokoladon per PayPal aŭ Stripe. Mi havas ankaŭ kriptomonujojn.

Unu el la plej ŝatataj faktoj de finnoj estas, ke la vorto “saŭno” devenas de la finna lingvo. Miaflanke mi fieras, ke oni prononcas “sauna” en la hispana same kiel en la finna.

Saŭnumado estas gravega afero por finnoj. Onidire estas proksimume 3 milionoj da saŭnoj en Finnlando. Tiu nombro fariĝas pli impresiga, kiam oni rememoras, ke la loĝantaro de Finnlando nombras proksimume 5 milionojn da homoj. Estas saŭnoj ja ĉie: en la domoj, en la oficejoj, en la glacihokea areno, en la sidejo de la parlamento, en la radego de Ferris… estas eĉ moveblaj saŭnoj!

La saŭna tradicio estas malnova kaj bela. Kiam finnoj translokiĝis al nova loko, ili unue konstruis la saŭnon. Temis pri tre grava konstruaĵo ĉar ĝi estis uzata kaj por naski kaj por morti. La saŭno estis la loko por lavi kaj la korpon kaj la animon. Fakte la finna vorto por saŭna vaporo (“löyly”) origine signifis “spirito” aŭ “animo”. Kompreneble oni kredis ankaŭ je la saŭna elfo, kiu loĝis en la saŭno kaj punis miskondutantajn homojn.

Mi miris kiam finno rakontis al mi pri la saŭna kulturo. Li agnoskis, ke la plimulto da finnoj estas introvertuloj, do mi ne povis kredi, ke ili senhonte sidas nude kaj kune en saŭno. Finnoj eksaŭnumas kiam ili estas beboj kaj daŭre saŭnumas kun siaj gepatroj kaj familianoj ĝis adoleskeco. Tute nude! Ili saŭnumas kun geamikoj tute nude! En la publikaj saŭnoj estas malpermesite saŭnumi portante banveston, do oni saŭnumas kun nekonatuloj tute nude! Kvankam mi havas relative malfermitan pensmanieron, mi ĉiaokaze kreskis en katolika kaj hontema kulturo. Mi scivolis, ĉu mi iam kapablus nudiĝi antaŭ homoj, kiuj ne estas miaj kuracistoj aŭ kun kiuj mi ne celas seksumi. Kiam oni aŭdas pri nudeco, oni ekhavas malbonajn pensojn, sed saŭnumado tute ne temas pri seksumado.

Mi estis tre bonŝanca ĉar mi spertis la veran saŭnan kulturon. Mi gastis kun finna familio en somera domo apud lago profunde en la arbaro. Kompreneble mi tre ekscitiĝis pri la saŭnumado, sed mi ankaŭ iom nervoziĝis. Ĉu mi mortus? La saŭno estis konstruita el ligno kaj varmigita per fajro de brulanta ligno en metala forno. Ĉar la finnoj ĉiam zorgas, ke la aliuloj estu kiel eble plej komfortaj, mi neniam eksciis, ĉu la maljuna paro decidis ne eniri la saŭnon kun mia tiama koramiko kaj mi por savi min de la embaraso. Mi sidiĝis tute nuda sur tukon kaj atendis. La finna koramiko verŝis akvon per kulerego sur la ŝtonojn, kiuj troviĝis sur la forno. Mi tuj sentis tre ŝokigan varmegan ondon sur mia vizaĝo kaj korpo. Estis strangege kaj mi ne komprenis kial homoj ŝatas tion. Post kelka tempo, mi estis tute kovrita de densigita akvo kaj ŝvito. Mi iom timis, ke mi svenus, sed mi fakte komencis ĝui la sperton. Poste, ni eliris el la saŭno kaj saltis en la lagon. Estis ankaŭ la unua fojo, ke mi naĝis nude! Ni revenis al la domo, trinkis bieron kaj ripetis la ciklon plurfoje. Feliĉe mi ne mortis.

Post la unua sperto, mi fariĝis saŭna frenezulo. Mi saŭnumis kiel eble plej ofte kaj en la urbo kaj en la arbaro. Mi entuziasme verŝis akvon sur la ŝtonojn. Mi sidis je la plej varmaj sidlokoj. Mi frapis mian korpon per arbaj branĉoj kun freŝaj folioj por krei plian stimuladon. Mi helpis haki lignon por la fajro. Mi rakontis pri saŭnoj al ĉiuj meksikanoj, kiuj volis aŭskulti. Bedaŭrinde la elektraj saŭnoj en urbaj domoj ne tiom mojosas, do mi kutimis revadi pri la ligna saŭno de la somera domo kaj tre ĝojis ĉiufoje kiam mi revizitis.

Mi tamen neniam alkutimiĝis al nudeco kun aliaj homoj. Mi neniam saŭnumis eĉ kun aliaj virinoj. Mi sentis min ege malbone ĉar mi rifuzis saŭnumi kun la patrino de mia ekskoramiko. Tio estas tiel malĝentila kiel rifuzi pli da manĝaĵo al meksika avino. Verdire mi admiras finnojn ĉar ili ne hontas pri siaj nudaj korpoj. Kial oni hontus pri tio? Je la venonta fojo kiam mi vizitos Finnlandon, mi kuraĝos sidi nuda en saŭno kun aliaj homoj. Estus tre bele societumi finne: nude kaj silente. Mi volas ankaŭ iam saŭnumi vintre kaj ruliĝi nude sur la neĝo.

Por la klaĉemuloj: ne, la ideo seksumi en saŭno neniam trapasas la menson. Ŝajnas ege malkomforte.

Mi tre sopiras saŭnumi.

#eksterlande #Finnlando

Legu ankaŭ mian taglibron.

Se vi volas, helpu min aĉeti ĉokoladon per PayPal aŭ Stripe. Mi havas ankaŭ kriptomonujojn.

Mi vizitis Amsterdamon en 2018. Kompreneble mi drogis min.

Mi iris al tia vendejo kaj kiam la vendisto rimarkis, ke mi estas meksikano, li tuj parolis hispane al mi. Li tre entuziasme donis al mi ĉiujn konsilojn pri manĝado de magiaj trufoj. Mi atente aŭskultis. Mi neniam manĝis tiajn aĵojn kaj mia plej forta sperto pri drogoj rilatis al mariĥuano. Li vendis al mi la plej malfortan trufon ĉar mi kaj mia kunulo estis novuloj.

Do la momento de la vero alvenis. Mia kunulo kaj mi kuŝis nokte sur lito en hotela ĉambro. Ni ne trinkis alkoholon kiel la vendisto konsilis. Ambaŭ ni nervoziĝis, sed honeste mi kredis, ke la trufo ne funkcios. Mariĥuano neniam tiom multe influis min. Ni manĝis la trufon. Ĝi aspektis kaj gustis terure. La vendisto diris, ke ni atendu almenaŭ 30 minutojn, por ke la efikoj alvenu. Ni atendis. Verdire mi preskaŭ perdis la esperon. Mi tamen rimarkis, ke la verda kadro de la vestoŝranko aspektis strange brila kaj eĉ iomete moviĝis. Mi demandis al mia kunulo “ĉu vi vidas tion?” Li respondis “eble”.

Mi daŭre ne kredis, sed mi tiam rimarkis ion pri la ruĝaj kurtenoj de la ĉambro: la ondoj aspektis strange profundaj. Mi leviĝis el la lito kaj alproksimiĝis al la kurtenoj, ĉar scivolemo ĉiam estas pli forta ol timo. La nigraj partoj de la ondoj aspektis tiel nigraj, nigraj kiel la malpleno mem, ke mi pensis, ke pordo al alia dimensio ĵus malfermiĝis. Mi tre timis. Mi neniam forgesos tiun senton. Ĉiuokaze tio ne malhelpis min enmeti mian fingron en ondon pensante, ke mi eniros vermotruon. (Vermotruo laŭ Vikipedio: hipoteza topologia objekto, kiu aperus kiel “ŝparvojo” inter du punktoj de la spacotempo). Mi ja kredis, ke mi rigardis la kosman spacon en la kurtenoj, do mi iomete seniluziiĝis kiam mi rimarkis, ke mi ankoraŭ estis en la Tero… sed ĉu mi vere estis?

Mia kunulo ankoraŭ ne havis tiom fortajn efikojn. Li laŭte aŭdis muzikon per sia poŝtelefono. La muro de la ĉambro estis ornamita per pentritaj plumoj de birdoj. Tiam mi rimarkis, ke la plumoj moviĝis laŭ la ritmo de la muziko. Ĉi-foje mi ne dubis. Ili ja moviĝis. Nekredeble! Mi alproksimiĝis al la muro kaj vidis, ke la plumoj ne estis fiksitaj. Ili malfiksiĝis kaj reafiksiĝis kaj tiel plu. Ili ankaŭ grandiĝis kaj malgrandiĝis kaj tiel plu. Sed ili ne abrupte moviĝis. La movoj estis mildaj, kvazaŭ la plumoj glitus. Estas tre malfacile priskribi! Post iom da tempo ankaŭ mia kunulo vidis, ke la plumoj moviĝis. Li ŝanĝis la kanton kaj la plumoj moviĝis laŭ la nova ritmo. Li provis kelkajn muzikajn ĝenrojn kaj la plumoj ĉiam moviĝis laŭ la nuntempa ritmo!

Mi denove rigardis la vestoŝrankon kaj la kadro estis intense verda, eĉ fluoreska, kaj ĝi freneze moviĝis. Sed ĉi-foje mi ne timis. Mi sentis min plena da paco. Mi eĉ pensis, ke la vestoŝranko estis mia amiko kaj mi amis ĝin!

Mia kunulo kaj mi kuŝis sur la liton. Mi sentis, ke la lito flugis kaj ke miaj kruroj disiĝis el mia korpo, sed ĉio estis strange amuza. Mi diris al mia kunulo, ke mi nun komprenas, ke ĉio vibras. Mi diris, ke mi nun komprenas kordoteorion! Mi brakumis mian kusenon kaj pensadis, ke ĉio mojosas. Mia kunulo ploris kaj diris, ke li neniam vidis min tiel feliĉa kaj ke li volis vidi min tiel por ĉiam. Ni miradis pri la muro, la kurtenoj, la vestoŝranko kaj la leĝoj de fiziko dum horoj. La tempo perdis sian signifon, ni neniam lacis. Mi neniam perdis mian konsciencon, do mi kapablis observi kaj memori ĉiun detalon.

Sed mi ne rememoras kiam aŭ kiel la vojaĝo finiĝis. Mi rememoras nur, ke mi vekiĝis matene kaj ne povis kredi la okazaĵojn de la lasta nokto. Mi iomete malĝojis ĉar la vestoŝranko ne plu brilis, la plumoj ne plu moviĝis, la kurtenoj ne plu estis la universo.

Manĝi magiajn trufojn ŝanĝis min kaj mian percepton de la mondo. Mia kunulo kaj mi multe parolis kaj teoriumis pri la afero dum monatoj. Ni certe neniam komprenis kial ni vidis precize la samajn halucinojn. Ĉu niaj cerboj tiel similas? Ĉu ĉiuj homaj cerboj tiel similas? Mi scivolas, kion miaj prauloj vidis kaj pensis per tiaj psikedelaĵoj. Kiujn ideojn ili ekhavis? Mi miras, ke estas tiel facile trompi mian cerbon. Mi ne plu fidas miajn sensojn. Mi scivolas, kion mi vidus per pli forta trufo. Ĉu mi alfrontus la esencon de mi mem? Ĉu mia konscienco disiĝus el mia korpo? Ĉu mi unuiĝus kun la universo?

Ĉu mi iam ripetos la sperton? Kompreneble mi fotis la muron, la vestoŝrankon kaj la kurtenojn, por ke mi neniam forgesu.

#eksterlande #Nederlando #Amsterdamo

Legu ankaŭ mian taglibron.

Se vi volas, helpu min aĉeti ĉokoladon per PayPal aŭ Stripe. Mi havas ankaŭ kriptomonujojn.